Wanneer is een testament ongeldig?
Als de erfgenaam bij testament wordt benoemd, zijn er altijd “winnaars” en “verliezers”. Met name degenen die op grond van de erfopvolging daadwerkelijk bij de boedel betrokken zouden zijn, maar door het testament achterlopen, zullen geneigd zijn te twijfelen aan de effectiviteit van het testament bij een erfenis – zeker als ze vermoeden dat erfrecht fraude.
Wie een testament wil aanvechten of verdedigen, moet vertrouwd zijn met en gebruik kunnen maken van de talrijke juridische mogelijkheden die het erfrecht biedt. Dit is de enige manier om een geschil over de erfenis voor de erfrechtbank of de burgerlijke rechtbanken te overleven. Een erfrecht advocaat kan je in dit geval bijstaan.
Een testament aanvechten of verdedigen bij erfenis
Er zijn veel manieren om een testament aan te vallen. Iedereen die een dergelijke “aanval” plant, moet altijd vooraf worden geïnformeerd over de gevolgen van het aanvechten van een testament. Als blijkt dat een testamentaire beschikking niet effectief is, bijvoorbeeld door vormgebrek of het niet kunnen maken van een testament, kan de rechtsopvolging nieuw leven worden ingeblazen. Als er daarentegen een eerdere wil is, kunnen de bepalingen ervan – als ze effectief zijn – nu in het spel komen. De nieuwe aanwijzing van erfgenamen door wraking kan ook gevolgen hebben voor eventuele gerechtigden op een verplicht deel. Eventuele aanspraken op een verplicht deel die bij een effectieve betwisting kunnen ontstaan, mogen daarom niet uit het oog worden verloren.
Onder bepaalde omstandigheden bereikt men zijn doel gemakkelijker met de interpretatie van een wil dan met een uitdaging van de wil. De werkelijke wil van de erflater moet altijd worden onderzocht. Daarbij prevaleert zelfs de uitlegging boven de betwisting.
Er moet formeel een testament worden opgemaakt. Dit kan door notariële certificering of door handschrift. Met name bij handgeschreven vaststelling bestaat het risico van ongeldige vaststelling door vormfouten.
Vervalsing van het testament
Als er twijfel bestaat over de echtheid van een testament, bijvoorbeeld omdat het handschrift van de erflater in het testament sterk afwijkt van eerdere documenten, wordt meestal een grafologisch deskundigenoordeel verkregen. Maar zelfs als zo’n deskundig oordeel beschikbaar is, kan er nooit absolute zekerheid zijn over de authenticiteit van een handgeschreven testament. In geval van een geschil is een rechter pas overtuigd van de echtheid of vervalsing van een testament als er een “praktische mate van zekerheid” is die redelijke twijfel uitsluit.
Onvermogen om te getuigen
Een geldig testament vereist testamentaire bekwaamheid. Dit wordt alleen gegeven als de erflater onafhankelijk kan handelen en zelfstandig beslissingen kan nemen. Hij moet weten dat hij een testament maakt en wat zijn testamentaire beschikkingen bevatten. Als hij zijn beslissingen niet kan laten afhangen van redelijke overwegingen of als hij zich geen oordeel kan vormen over motieven, feiten en gebeurtenissen of verbanden kan leggen, is hij niet in staat een testament te maken. Mensen die bijvoorbeeld aan dementie, psychosen, manie of depressie lijden, kunnen mogelijk niet getuigen.
Invloed van andere mensen
Een testament kan alleen in persoon worden opgemaakt. De erflater kan dus noch door een gevolmachtigde, noch door een voogd worden vertegenwoordigd. Dit is niet toegestaan en maakt de verwijdering ondoeltreffend. Het komt vaak voor dat mensen een gevestigd belang hebben bij bepaalde bepalingen van het testament van de erflater en deze daarom in een bepaalde richting proberen te beïnvloeden. Als de erflater zich niet van deze invloed kan bevrijden – of het nu om goedbedoelde adviezen, ondersteuning of aanbeveling gaat – en zijn eigen wil kan bepalen, is zijn wil ongeldig. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een testament dat wordt gedicteerd aan een oudere zonder dat deze over de inhoud nadenkt en er een beslissing over neemt.
Bedreiging voor het maken van een testament
Een testament kan worden aangevochten in het geval dat de erflater door onwettig dreigement ertoe is aangezet om bepaalde inhoud in zijn of haar testament op te nemen. Het doet er niet toe of de bedreigende persoon zelf voordeel wil halen uit de inhoud van het testament of dat het bedoeld is om een derde te bevoordelen. Vooral mensen die door ziekte of ouderdom in afhankelijkheid leven, lopen een groot risico. Als een verpleegkundige bijvoorbeeld dreigt een zieke niet meer adequaat te verzorgen of zelfs hulpeloos te laten sterven als zij niet in zijn testament wordt opgenomen, kan dit recht geven op het aanvechten van het testament. Hetzelfde geldt als de erflater wordt bedreigd met strafrechtelijke vervolging om hem tot een bepaalde beslissing te bewegen.